Author: DUK Vakfı

بۇ ياپونىيەنىڭ سىياسىي تارىخىدىكى تۇنجى ئىش. ياپونىيە مەسلىھەت كېڭىشى (سانگىيىن) سايلىمىدا شەرقىي تۈركىستاندىن كەلگەن ئۇيغۇر تۈرك ۋە ئەركىن دېموكراتلار پارتىيىسىنىڭ كاندىداتى ئارفىيا ئېرى سايلاندى. ياپونىيە ھاكىمىيەت بېشىدىكى ئەڭ ياش كاندىدات دەپ ئاتالغان لىبېرال دېموكراتلار پارتىيىسى ، شەرقىي تۈركىستانلىق 33 ياشلىق ئارفىيا 23-ئاپرېل ئېلان قىلىنغان راي سىناشتا ياپونىيە چىبا ئۆلكىسىنىڭ 5-رايونىغا ۋەكىللىك قىلىش ۋەزىپىسىنى ياپونىيە مەجلىسىدە باشلىدى. ئارفىيا يەنە 47 مىڭدىن ئارتۇق بېلەت بىلەن سايلام رايونىدا 1-لىككە ئېرىشتى.

كانادا پارلامېنتىنىڭ ئاۋام پالاتاسى 1-فېۋرال كۈنى بىلەت تاشلاپ، لىبېرال پارلامېنت ئەزاسى سامىر زۇبەرىنىڭ ئۆتكەن يىلى 6-ئايدا سۇنغان خىتايدىن قېچىپ چىقىپ 3-دۆلەتتە ياشاۋاتقان خەتەر ئاستىدىكى 10 مىڭ ئۇيغۇر مۇساپىرىنى كاناداغا ئورۇنلاشتۇرۇش قارار لايىھەسىنى بىردەك ئاۋاز بىلەن ماقۇللىدى. مەلۇم بولۇشىچە، قارار لايىھەسىگە ھېچقانداق بىر پالاتا ئەزاسى قارشى بېلەت تاشلىمىغان، شۇنداقلا قارار لايىھەسى كىشىلەر كۈتمىگەن بىر ئەھۋالدا باش مىنىستىر ترۇدو ۋە ئۇنىڭ كابىنېت مىنىستىرلىرىنىڭمۇ قوللاپ ئاۋاز بېرىشىگە ئېرىشكەن.

لۇتپۇللا مۇتەللىپ تۇغۇلغانلىقىنىڭ 100 يىللىقىغا بېغىشلانغان «ئۆچمەس روھ» پائالىيىتىگە قەدەم تەشرىپ قىلىڭ!ۋاقتى: 2022- يىلى 10- ئاينىڭ 2- كۈنى، سائەت- 14:00ئورنى: فاتىھ سۇلتان مەھمەت ۋاكىف ئۇنىۋېرىستىتى، توپكاپى يىغىن زالىبارلىق قېرىنداشلارنىڭ ۋاقتىدا كېلىشىنى سورايمىز.

بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى كىشىلىك ھوقۇق ئالىي كومىسسارى ئىشخانىسى ئۇيغۇرلار ھەققىدىكى دوكلاتىنى 31-ئاۋغۇست ئېلان قىلىپ بىر ھەپتە ئۆتكەندىن كېيىن تۈركىيە ھۆكۈمىتىدىن ئىنكاس چىقتى. تۈركىيە تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقى باياناتچىسى تانجۇ بىلگىچ ئەپەندى يازما بايانات ئېلان قىلىپ، مەزكۇر دوكلاتنىڭ ئۇيغۇر تۈركلىرى ۋە باشقا مۇسۇلمان ئازسانلىق مىللەتلەر توغرىسىدا تۈركىيەنىڭ خەلقئارا سورۇنلاردا تەكىتلەپ كېلىۋاتقان ئەنسىرەشلىرىنى تەستىقلىغانلىقىنى تەكىتلىگەن.

ب د ت كىشىلىك ھوقۇق ئالىي كومىسسارىياتىنىڭ تالاش-تارتىشتا قالغان ئۇيغۇرلار ھەققىدىكى دوكلاتى بىر يىلدەك كېچىكتۈرۈلگەندىن كېيىن، ئاخىرى 31-ئاۋغۇست كۈنى جەنۋە ۋاقتى يېرىم كېچىدە ئېلان قىلىندى. ئەسلى ئۆتكەن يىلى 9-ئايدا تەييار بولغان بولسىمۇ، لېكىن كىشىلىك ھوقۇق ئالىي كومىسسارى مىشېل باچېلېتنىڭ 31-ئاۋغۇست كۈنى ۋەزىپە مۇددىتى توشۇشتىن بىر قانچە مىنۇت ئاۋۋال ئېلان قىلىنغان دوكلاتتا، خىتاينىڭ ئۇيغۇرلارغا تۇتقان مۇئامىلىسىنىڭ «ئىنسانىيەتكە قارشى جىنايەت تەشكىل قىلىشى مۈمكىنلىكى» كۆرسىتىلگەن. 

ئىككىنچى نۆۋەتلىك «شەرقىي تۈركىستان مىللىي كېڭىشى» نىڭ ئىككىنچى كۈنىدىكى بۆلۈمىدە بۇنىڭدىن كېيىن ئېلىپ بېرىلىدىغان خىزمەتلەر توغرىسىدا مۇزاكىرە ئېلىپ بېرىلدى.

2-نۆۋەتلىك «شەرقىي تۈركىستان مىللىي كېڭىشى» دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى ۋە باشقا ئۇيغۇر تەشكىلاتلىرىنىڭ ھەمكارلىقىدا ئۆتكۈزۈلگەن يىغىن بولۇپ، ئۇ گېرمانىيەنىڭ ميۇنخېن شەھىرىدە داۋام قىلماقتا.

26-مايدىن 28-ماي كۈنىگىچە ئۆتكۈزۈلىدىغان بۇ يىغىن 200 دىن ئارتۇق پائالىيەتچى، قانۇن ۋە ئىلىم-پەن مۇتەخەسسىسلىرى، سىياسەت بەلگىلىگۈچىلەر ۋە سىياسىيونلارنى شۇنداقلا يەنە دۇنيانىڭ ھەرقايسى جايلىرىدىكى 70 تىن ئارتۇق ئۇيغۇر تەشكىلاتلىرىنىڭ ۋەكىللىرىنى بىر ئارىغا جەم قىلغان.

ب د ت كىشىلىك ھوقۇق كېڭىشى ئالىي كومىسسارى مېشېل باچېلېتنىڭ 5-ئاينىڭ ئاخىرىقى كۈنلىرى ئۇيغۇر ئېلىگە تەكشۈرۈشكە بارىدىغانلىقى ئېلان قىلىنغاندىن بېرى، دۇنيانىڭ ھەرقايسى جايلىرىدىكى كىشىلىك ھوقۇق پائالىيەتچىلىرى ئۇنى ئۇيغۇرلار توغرىسىدىكى دوكلاتنى زىيارەتكە بېرىشتىن ئاۋال ئېلان قىلىشقا ۋە شۇنداقلا بۇ زىيارىتىنىڭ ھەقىقىي مەنىلىك زىيارەت بولۇپ خىتاينىڭ تەشۋىقات ۋاستىسىغا ئايلىنىپ قالماسلىقىغا كاپالەتلىك قىلىشقا چاقىرىپ كەلمەكتە. «قەشقەر كوناشەھەر ھۆججىتى» نىڭ ئاشكارىلىنىشى بىلەن بۇ ھەقتىكى بېسىملار يەنىمۇ كۈچەيدى.