Author: DUK Vakfı

خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا

خىتاي كومپارتىيەسى، ئۆز پارتىيەسىنىڭ 100 يىللىقىنى تەبرىكلەۋاتقاندا، ئۇيغۇرلار ۋە باشقا خىتاينىڭ زۇلۇمىغا ئۇچراۋاتقان توپلۇقلارمۇ بىرلىكتە ھەر خىل شەكىلدە بۇ بىر ئەسىرلىك زۇلۇمنى خاتىرىلىدى.

1-ئىيۇل كۈنى دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى «بىر ئەسىرلىك زۇلۇمنىڭ تەبرىكلىگۈدەك ھېچنېمىسى يوق» دېگەن تېمىدىكى تور مۇھاكىمە يىغىنى چاقىردى. يىغىننىڭ بىرىنچى باسقۇچىدا دۇنيانىڭ ھەرقايسى جايلىرىدىكى پائالىيەتچىلەر خىتاي كومپارتىيەسى تەشۋىق قىلىۋاتقان «يۈز يىللىق شانلىق تارىخ» نىڭ دۇنياغا كۆرسەتمىگەن تەرىپىنى ئاڭلاتقان.

ئۇيغۇر مۇساپىرلىرىنىڭ تۈرلۈك يوللار ئارقىلىق شەرقىي-جەنۇبىي ئاسىيا ئەللىرىگە، ئاندىن بۇ جايدىن ئۈچىنچى بىخەتەر دۆلەتلەرگە بېرىشى ئۆتكەن بىرنەچچە يىلدىن بۇيان ھەرقايسى ئۇچۇر يوللىرىدىن كۆپلەپ مەلۇم بولغان ئىدى. بۇ جەرياندا بىر قىسىم ئۇيغۇرلار ئوڭۇشلۇق ھالدا ئۆز مەنزىللىرىگە بېرىپ، ئۆزلىرىنىڭ قاچقۇنلۇق ھاياتىنى داۋام قىلدۇرغان بولسا، يەنە بىر تۈركۈم ئۇيغۇرلار ئوتتۇرا يولدىكى دۆلەتلەردە قاپسىلىپ قېلىپ يېڭىدىن مەھبۇسلۇق ھاياتىنى ئۆتكۈزۈشكە مەجبۇر بولۇشقا باشلىدى. ئەنە شۇ خىلدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ بىر قىسمى مالايسىيانى دائىملىق ئۆتكۈنچى نۇقتىلاردىن قىلىپ كەلگەن بولۇپ، يېقىنقى مەزگىللەردە ئۇيغۇرلار مەسىلىسىنىڭ ھەرقايسى دۆلەتلەر دىپلوماتىيەسىدىكى مۇھىم مەزمۇنلاردىن بولۇپ قېلىشى، جۈملىدىن مالايسىيا بىلەن خىتاي ئوتتۇرىسىدىكى ئالاقىدە ئۇيغۇرلار مەسىلىسىنىڭ ئوخشىمىغان دەرىجىدە تەكىتلىنىشى كۆپ تەرەپلىمە سوئاللارنى پەيدا قىلدى.

.

5-ئىيۇل دۈشەنبە كۈنى خەلقئارا شەرقىي تۈركىستان تەشكىلاتلار بىرلىكىنىڭ ئۇيۇشتۇرۇشى، شەرقىي تۈركىستان ۋەخپى، ئۇيغۇر ئاكادېمىيەسى ۋەخپى، دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتېيى ۋەخپى، شەرقىي تۈركىستان ئۆلىمالار بىرلىكى، ئەيسا يۈسۈپ ئالىپتېكىن ۋەخپى، شەرقىي تۈركىستان ياشلار ۋە مەدەنىيەت جەمئىيىتى قاتارلىق تۈركىيەدىكى ئونلىغان شەرقىي تۈركىستان تەشكىلاتلارنىڭ قوللاپ-قۇۋۋەتلىشى بىلەن ئىستانبۇلدىكى خىتاي كونسولخانىسى ئالدىدا نامايىش ۋە ئاخبارات ئېلان قىلىش پائالىيىتى ئۆتكۈزۈلدى.

خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا

«

خىيالىمدىكى شەرقىي تۈركىستان» تېمىسىدىكى رەسىم سىزىش مۇسابىقىسىنىڭ مۇكاپات تارقىتىش مۇراسىمىدا سۆز قىلغان «ئىيى» پارتىيەسى رەئىسى مەرال ئاقشەنەر خانىم شەرقىي تۈركىستان مەسىلىسىنىڭ ئۆز پارتىيەسىنىڭ ئەڭ مۇھىم مەسىلىسى ئىكەنلىكىنى، بۇ قېتىم مۇكاپاتقا ئېرىشكەن رەسىملەرنىڭ تۈركىيەنىڭ ھەر قايسىي جايلىرىدا كۆرگەزمە قىلىنىدىغانلىقىنى تەكىتلىدى.خىتاينىڭ ئۇيغۇرلارغا قارىتا «ئىرقىي قىرغىنچىلىق» يۈرگۈزگەنلىكى ئامېرىكا ھۆكۈمىتى باشتا بولۇپ 7 دۆلەت پارلامېنتى تەرىپىدىن بىردەك بېكىتىلگەن بىر پەيتتە، تۈركىيە مائارىپ مىنىستىرلىقى 5-ئاينىڭ 3-كۈنى ئوتتۇرا مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرى ئارىسىدا «خىيالىمدىكى خىتاي» تېمىسىدا رەسىم سىزىش مۇسابىقىسى باشلاتقان ئىدى. بۇ پائالىيەت تۈركىيەدە قاتتىق نارازىلىققا ئۇچرىغانىدى.

2016-يىلى 9-ئايدا ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق مائارىپ نازارىتى ئۇقتۇرۇش چىقىرىپ، رايونىدىكى يەسلى، باشلانغۇچ ۋە ئوتتۇرا مەكتەپلەردە «دۆلەت تىلى ئوقۇتۇشى» دېگەن نامدا خىتاي تىلى ئوقۇتۇشىنى يولغا قويدى. 2016-يىلى 10-ئاي مەزگىلىدە مائارىپ نازارىتىنىڭ نازىرى ساتتار ساۋۇت ۋە ئۇيغۇرچە دەرسلىك تۈزۈشكە مەسئۇل خادىملاردىن ئوبزورچى يالقۇن روزى، شائىر ۋاھىتجان ئوسمان، ئابدۇرازاق سايىم، ئالىمجان مەمتىمىن قاتارلىق 5 كىشىنىڭ تۇتقۇن قىلىنغانلىقى ئاشكارىلاندى.

23-ئىيۇن خەلقئارا ئولىمپىك كۈنى بولۇپ، دۇنيانىڭ ھەرقايسى جايلىرىدا 2022-يىلى بېيجىڭدا ئۆتكۈزۈلمەكچى بولغان قىشلىق ئولىمپىك تەنھەرىكەت مۇسابىقىسىگە نارازىلىق نامايىشى تەشكىللەندى. جۈملىدىن ئىستانبۇلدىكى ئولىمپىك كومىتېتىنىڭ ئالدىدىمۇ بېيجىڭ ئولىمپىك مۇسابىقىسىنى بايقۇت قىلىش ھەققىدە بايانات ئېلان قىلىندى.